Rekonstrukcja ACL
Więzadło krzyżowe przednie (ACL) jest jednym z głównych stabilizatorów kolana. Przeciwdziała ruchom ślizgania się kości udowej po kości piszczelowej, dzięki czemu możliwa jest dynamiczna aktywność sportowa. Do uszkodzeń ACL dochodzi w czasie uraz skrętnego kolana, najczęściej w czasie uprawiania piłki nożnej, koszykówki czy jazdy na nartach.
ACL pełni kluczową rolę w stabilizacji kolana. Dzięki niemu możemy aktywnie uprawiać sport. Ponadto ACL pełni rolę ochronną dla chrząstki stawowej i łąkotek.
Objawy uszkodzenia ACL
W początkowej fazie, zaraz po uszkodzeniu może dojść do powiększenia obrysów kolana z uwagi na powstanie krwiaka wewnątrz stawu. Uszkodzeniu ACL bardzo często towarzyszy ból i brak możliwości pełnego wyprostu kolana. Jeśli dochodzi do tego do innych uszkodzeń w kolanie, objawy mogą być znacznie nasilone.
Przewlekłe uszkodzenie ACL prowadzi do uczucia niestabilności kolana, co odczuwane jest jako „uciekanie” kolana. W wielu przypadkach epizody niestabilności występują w czasie uprawiania sportu.
Operacja ACL
Najważniejszym celem rekonstrukcji ACL jest przywrócenie anatomicznego przebiegu uszkodzonego więzadła. W tym celu wykorzystujemy przeszczepy autologiczne (czyli od operowanego pacjenta) ścięgien mięśni półścięgnistego i smukłego (mięśnia uda) lub przeszczep z więzadła rzepki. Niekiedy jako przeszczep służy allograft, czyli ścięgno pozyskane od dawcy zmarłego. Allografty mają większą wytrzymałość, są zazwyczaj grubsze i pozwalają na nieco szybszą rehabilitację.
W czasie leczenia operacyjnego przeszczep mocowany jest za pomocą pętli połączonej z małą blaszką w kości udowej oraz śrubą w kości piszczelowej.
Cały zabieg operacyjny wykonywany jest artroskopowo. Jedynie pobranie ścięgien, służących jako przeszczep, wymaga większych nacięć skóry.
Rekonstrukcję więzadła krzyżowego przedniego można łączyć jednoczasowo z naprawą innych uszkodzeń wewnątrzstawowych.
Po operacji
Po operacji pacjent porusza się w asekuracji kul łokciowych, zazwyczaj przez okres około 2 tygodni. Nie ma potrzeby stosowania ortez na kolano. Z uwagi na rozległość zabiegu zaleca się znacznie ograniczyć aktywność w pierwszym okresie pooperacyjnym. W tym czasie należy wykonywać ćwiczenia, które wdrażane są już następnego dnia po operacji. Pobyt w szpitalu trwa 2 dni.
Powrót do sportu
Powrót do pełnej aktywności sportowej zajmuje około 9 miesięcy, a przez ten okres wymagana jest praca z fizjoterapeutą. Najważniejszym celem usprawniania jest zminimalizowanie ryzyka następnej kontuzji.
Czy po rekonstrukcji ACL będę mógł biegać?
Operacje u Pacjentów przeprowadzam w celu przywrócenia im pełnej funkcji. Decydując się zatem na rekonstrukcję więzadła krzyżowego przedniego naszym celem jest również powrót do biegania. Bezpieczny okres na powrót do biegania to dla większości pacjentów 4 miesiące. Jest to oczywiście przybliżony okres, dla każdego pacjenta jest nieco inny i zależy przede wszystkim od innych uszkodzeń w kolanie. Obiektywnym kryterium do bezpiecznego powrotu do biegania to prawidłowa odbudowa siły i wytrzymałości mięśni. Możemy to ocenić w sposób obiektywny, testując mięśnie na dynamometrach (np. Biodex), lub w sposób pośredni, wykonując testy funkcjonalne. Najprostszym sposobem jest sprawdzenie poprawności wykonywania przysiadu i przysiadu na jednej nodze, podskoku oraz skoku na jednej nodze. Wprawne oko ortopedy lub fizjoterapeuty jest w stanie wychwycić nieprawidłowości, które należy wyeliminować przed podjęciem decyzji o powrocie do biegania.
Jak unikać ponownego uszkodzenia ACL?
Po operacji ACL kluczowe jest przestrzeganie zaleceń rehabilitacyjnych i stopniowe wprowadzanie obciążeń. W pierwszej fazie rekonwalescencji pacjent powinien skupić się na redukcji bólu i obrzęku oraz stopniowym przywracaniu zakresu ruchu w stawie kolanowym. Następnie wprowadza się ćwiczenia wzmacniające mięśnie stabilizujące kolano, takie jak czworogłowy uda i mięśnie kulszowo-goleniowe. Aby uniknąć ponownego uszkodzenia, warto:
- stosować się do planu rehabilitacji pod okiem specjalisty,
- unikać zbyt wczesnego powrotu do sportu,
- pracować nad poprawą techniki ruchu i koordynacji,
- regularnie wykonywać treningi wzmacniające i stabilizacyjne,
- korzystać z odpowiednio dobranych ortez zabezpieczających kolano,
- stopniowo zwiększać intensywność aktywności fizycznej.
Rehabilitacja po rekonstrukcji ACL trwa zazwyczaj od 6 do 12 miesięcy, a powrót do pełnej sprawności wymaga konsekwencji i cierpliwości. Warto pamiętać, że zajmuję się także rekonstrukcją więzadeł w Poznaniu. Odpowiednie przygotowanie do aktywności sportowej, w tym analiza biomechaniki ruchu, pozwala zminimalizować ryzyko ponownej kontuzji oraz poprawić wyniki sportowe.
Rekonstrukcja ACL u dzieci i młodzieży
Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego u dzieci i nastolatków stanowi wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. W tej grupie pacjentów konieczne jest uwzględnienie dynamicznego rozwoju układu kostno-stawowego, co wpływa na dobór odpowiedniej metody leczenia. Rekonstrukcja ACL w Poznaniu u młodych pacjentów wymaga precyzyjnie dobranej techniki operacyjnej, aby nie wpływać negatywnie na wzrost kości długich oraz prawidłowy rozwój chrząstki stawowej.
Metody leczenia zależą od wieku oraz etapu wzrostu dziecka. W przypadku częściowego naderwania więzadła krzyżowego przedniego u najmłodszych pacjentów możliwe jest zastosowanie leczenia zachowawczego, obejmującego intensywną rehabilitację i stosowanie stabilizujących ortez. W sytuacji całkowitego zerwania konieczna jest jednak operacja ACL, pozwalająca na odbudowę funkcji kolana. Po zabiegu niezwykle istotna jest ścisła kontrola ortopedyczna oraz odpowiednia rehabilitacja, dostosowana do wieku pacjenta.